De Parfumverzamelaars

Volgens één van de theorieën voor het geurverzamelende gedrag van prachtbijmannetjes, vrijen prachtbijvrouwtjes met mannetjes die complexe parfummengsels hebben. Het idee achter deze hypothese is dat als een mannetje een bepaald geurmengsel uitstoot, hij zijn hoge kwaliteit voor mogelijke partners adverteert. Mannetjes vliegen lange afstanden en bezoeken veel verschillende geurbronnen om hun aantrekkelijke geur op te bouwen. Wetenschappers denken dat prachtbijen deze geuren net zo gebruiken als sommige vogels, bijvoorbeeld pauwen, hun felgekleurde of opvallende veren bij het beoordelen van de kwaliteit van een mannetje – en de aangenomen kwaliteit van de genen die zij aan hun nageslacht zullen doorgeven. Vrouwtjes paren meestal maar één keer in hun leven, dus het is heel belangrijk voor hen om een goede partner te vinden.

Verschillende prachtbijsoorten hebben een voorkeur voor verschillende parfums, en wetenschappers hebben ontdekt dat het verzamelen van parfum zelfs een rol kan spelen in het ontstaan van nieuwe orchideesoorten! Mannetjesbijen verzamelen de individuele geuren die samen hun uiteindelijke geur bepalen van verschillende bronnen, zoals bloemen, rottend hout, wonden van planten en zelfs uitwerpselen. De geuren worden opgeslagen in een speciaal orgaan in de achterpoten van de bij.

Parfumeur rond 1900.

Om de geuren te verzamelen gebruiken de bijen een proces dat vergelijkbaar is met de technieken gebruikt door parfumeurs, mensen die parfums en colognes maken voor vrouwen en mannen. Ze vangen de moleculen die de geur produceren door ze te bedekken met een vettige stof. Hoewel parfumeurs speciale chemicaliën nodig hebben, produceren de prachtbijen een vettige stof in speciale klieren in hun lichamen.

Als ze de geur in de vettige afscheiding hebben gevangen, dan zuigen ze het op met de dichte bosjes haar op hun voorpoten, die wel op kwastjes lijken. Dan gaan de bijen door een ingewikkelde reeks van bewegingen, waarbij ze alle drie paar poten gebruiken, om de geuren naar hun extra grote zwarte scheenbenen te verplaatsen. Van een afstandje lijkt het dan alsof ze rijden op minuscule, onzichtbare fietsen.

Als de vettige geurmix eenmaal op de achterste scheenbenen is aangekomen, dan wordt het mengsel in een smal kanaaltje gezogen waardoor het naar de holle binnenkant gaat, het achterbeenkapsel. Het achterbeenkapsel zit vol met ingewikkelde plooien die ervoor zorgen dat de oppervlakte wordt vergroot, vergelijkbaar met de plooien in de hersenen. De ruimtes tussen de plooien zijn bezet met haren die vertakken, en de combinatie van de plooien en de haren zorgt ervoor dat de kapsels een soort van sponzen zijn. De achterbeenkapsels zijn heel efficiënt en kunnen geuren lange tijd opslaan. Terwijl de bij nieuwe geurstoffen verzamelt, mengen ze in het achterbeenkapsel tot een parfum dat de bij zal gebruiken om vrouwtjes aan te trekken.

Als het mannetje klaar is om te paren, dan gaat hij over tot de balts – speciaal gedrag om een partner aan te trekken. Hij wacht tot de vrouwtjes bij hem komen en hem keuren. Het mannetje doet dit meestal op  een boomstam of een stokje, waarbij hij korte sprongetjes maakt en met zijn vleugels waaiert terwijl hij het parfum dat hij heeft verzameld verspreid. Als een vrouwtje voorbijkomt en het mannetje lekker vindt ruiken, dan komen ze samen om te paren en produceren ze een nieuwe generatie prachtbijen.